Herbata matcha

Jeśli kiedyś chciało się dostać w Polsce matchę, to graniczyło to z cudem. Dziś natomiast herbata ta zyskuje coraz więcej miłośników. Walory jej charakterystycznie gorzkawego smaku docenia się zarówno w produktach cukierniczych, jak i ogólnie w gotowaniu. Do czytania tego wpisu polecamy zaopatrzyć się w czarkę matchy, tak jak i my podczas jego pisania 🙂

Czym jest herbata matcha?

Matcha to sproszkowana zielona herbata produkowana z liści zielonej herbaty tencha (碾茶).  Obróbka herbaty tencha różni się od obróbki, jakiej poddaje się zwykłe zielony herbaty. Jeszcze rosnące krzewy herbaciane osłaniane są przed dopływem światła słonecznego, dzięki czemu produkują więcej chlorofilu. Etap ten trwa 20 dni. Dopiero wtedy liście herbaty gotowe są do zbiorów, a następnie krótko parowane. Kolejnym etapem jest suszenie w specjalistycznych piecach. Dopiero produkt końcowy  – sproszkowaną tenchę – nazywamy matchą. Obecnie do rozdrabniania listków herbaty tencha raczej używa się maszyn. Do wytwarzania matchy w sposób tradycyjnych korzysta się z kamiennego młynka (ishi usu, 石臼) – do dziś istnieją miejsca, które z niego korzystają.

Matcha jest źródłem katechiny, dzięki czemu ma działanie antyoksydacyjne, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Częste picie herbaty matcha może również przyczynić się do obniżenia się poziomu cholesterolu we krwi. Jest również źródłem błonnika, żelaza potasu, witamin A i C.

Jak parzyć herbatę matcha?

W przypadku zwykłej herbaty prawidłowe parzenie polega na tym, że zalewamy wodą torebkę z herbatą lub herbatę w zaparzaczu i po upływie określonego czasu wyciągamy je – do picia zostaje czysty napar. Z matchą jest o tyle inaczej, że jest to sproszkowana herbata, więc musi rozpuścić się w wodzie. W związku z tym wszystkie odżywcze składniki trafiają do naszego organizmu.

Akcesoria do parzenia matchy

Poniżej kilka najbardziej popularnych akcesoriów do parzenia matchy – nie wymieniamy wszystkich, bo jest ich bardzo dużo:

Chawan (茶碗) – ceramiczna czarka do picia matchy oraz innych rodzajów herbaty. Zwykła czarka tego typu nie jest dużym wydatkiem, choć istnieją oczywiście drogie, luksusowe egzemplarze, np. ręcznie robione. Zapewniamy, że matcha smakuje lepiej z ceramicznej czarki niż zwykłego kubka 🙂 W czarkach typu chawan podaje się w Japonii również ryż.

Natsume (棗) – pod tą nazwą znajdziecie pojemnik na sproszkowaną herbatę matcha. Został on tak nazwany, ponieważ kształtem przypomina owoc głożyny – słowo „natsume” to w języku japońskim nazwa tego krzewu o brunatnych owocach pestkowych, przypominających śliwkę. W Japonii znaleźć można pojemniki na matchę zdobione w różnorodny sposób, jednak dominują klasyczne japońskie wzory. Herbata matcha jest bardzo wrażliwy na temperaturę i wilgotność powietrza, dlatego bardzo istotnym jest to, by przechowyać ją w szczelnie zamkniętych opakowaniach.

Chashaku (茶杓) – łyżeczka do nakładania matchy z natsume do czarki. Tradycyjnie wykonuje się je z drewna bambusowego, ale w sprzedaży dostępne są również plastikowe.

Chagama (茶釜) – czajniczek do parzenia herbaty. Czajniczki tego rodzaju wykonane są ze stali, dostępne są w różnych rozmiarach i w różnych wersjach zdobieniowych. Podczas tradycyjnej ceremonii parzenia herbaty w Japonii czajniczek chagawa kładzie się na wykorzystującym węgiel drzewny specjalnym palenisku (ro, 炉), które wbudowane jest w podłogę lub po prostu zamieszczone na podłodze.

Chasen (茶筅) – to nazwa na bambusową miotełkę-mieszadełko do herbaty matcha. Używa się jej, by rozmieszać proszek herbaciany w czarce po zalaniu go wodą. W zależności od herbaciarni, mieszadełka tego można używać nie tylko do rozmieszania herbaty, ale również do tego, by utworzyć na jej powierzchni bąbelki. Tradycyjną wersją mieszadełka chasen wykonuje się z bambusa – obecnie jednak można kupić również je w wersji plastikowej, jak i metalowej.

Jak pić herbatę matcha?

Skoro wiadomo już jak należy matchę parzyć i jakie akcesoria do tego się przydadzą, przejdziemy teraz do tego, jak ją pić. Przede wszystkim możemy się wybrać do herbaciarni – w języku japońskim będzie to ochadokoro (お茶処). Wbrew pozorom Japończycy wcale nie zaglądają do herbaciarni często, a w wielu domach nie ma nawet tradycyjnych akcesoriów do jej przyrządzania.

Z racji tego, że matcha ma dość charakterystyczny, gorzkawy smak, w domach najczęściej przyrządza się herbatę matcha z mlekiem (matcha latte). Smakuje dobrze zarówno na ciepło, jak i na zimno.

Słodycze o smaku matcha

O ile czarna herbata raczej nie gra głównej roli w deserach, to charakterystyczny, nieco cierpki smak matchy został doceniony przez miłośników słodkości. Matcha świetnie komponuje się w deserach z kremami na bazie śmietanki, czy deserach z truskawkami i borówkami, a lody o smaku matchy mają wielu miłośników. Jakie jeszcze słodkości o smaku matchy znajdziecie w Japonii?

Wagashi

Tradycyjne japońskie słodycze występujące w różnych smakach –  również z nadzieniem o smaku matchy, często łączonej z pastą z fasoli azuki. Wagashi często podaje się jako dodatek do herbaty.

Ciasta z matchą

Choć ciasta nie należą do palety tradycyjnych japońskich przysmaków, to odnalazły tam swoich miłośników. W cukiernictwie herbaty matcha używa się na różnorodne sposoby. Dodaje się ją zarówno do kremów, jak i ciast – np. biszkoptowych, czy serników. Matcha stosowana jest również jako posypka.

Lody o smaku herbaty matcha

W Polsce są trudnodostępne, można je dostać tylko w niektórych lodziarniach i kawiarniach, ale w Japonii kupicie je w każdym sklepie spożywczym.

Lody włoskie o smaku herbaty matcha

Takich już w Polsce nie widzieliśmy, ale jeśli komuś zdarzyło się na takie trafić koniecznie dajcie znać gdzie 😉

Pudding z matchą

Nie są tak popularne jak lody, czy ciasta, ale z łatwością znajdziecie je w japońskich supermarketach 🙂

Czekolada o smaku matchy

Czekolada z matchą to bardzo popularna pamiątka przywożona z Japonii. Najpopularniejszą taką przekąską jest z całą pewnością KitKat o smaku matchy, ale na japońskich półkach sklepowych znajdziecie o wiele więcej propozycji.

Ujikintoki

To deser bazujący na tzw. ogolonym lodzie  – tj. drobnych wiorków lub pokruszonych kawałków lodu. W przypadku ujintoki lód ten skropiony jest syropem o smaku matcha. Często podaje się go z czerwoną fasolką, czasem z mochi, tradycyjnymi lodami o smaku matchy lub kulkami z mleka skondensowanego. Deser ten serwuje się w restauracjach głównie w sezonie letnim.

Uji – miasto herbatą matcha płynące

Uji (宇治) to drugie największe miasto prefektury Kioto. Słynie z herbaty matcha jako jedno z pierwszych miejsc w Japonii, w których uprawiano zieloną herbatę. Uji to ponad tysiąc lat herbacianej tradycji, a pochodząca z tych regionów matcha uchodzi za jedną z najlepszych na świecie. Wszystko dzięki odpowiedniej glebie, optymalnej pogoedzine i lokalizacji. Uji znajduje się w odległości zaledwie 40 minut pociągiem od Kioto. Blisko stamtąd także do Osaki oraz Nary, dlatego jeśli będziecie w tych okolicach, warto zaplanować sobie również czas na Uji.

Miasteczko jest dość małe, więc będzie idealne na jednodniowy wypad. Najciekawsze lokalizacje położone są w pobliżu stacji kolejowej. Na miejscu czekają na Was nie tylko świątynie, ale przede wszystkim słynne kawiarnie serwujące herbatę matcha. Miłośnicy tej herbaty znajdą tam nie tylko desery, ale również herbaciany makaron soba. To właśnie od nazwy tego miasta pochodzi nazwa wspomnianego wyżej deseru – Ujintoki. Koniecznie spróbujcie go właśnie tam 🙂

W Uji odwiedzić można również słynną świątynię Byōdō-in, która znajduje się na liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Miasteczko jest również miejscem kilku rozdziałów klasycznego japońskiego dzieła, „Genji Monogatari”. W powieści wspomniano kilka świątyń oraz most Uji. Spacerując po tamtejszych uliczkach natkniecie się na dwa pomniki nawiązujące do historii. Pierwsza z nich przedstawia Shikibu Murasaki, autorkę powieści, natomiast druga to rzeźba z głównymi bohaterami powieści, Ukifune i księciem Niou. W Uji znajduje się również muzeum „Genji Monogatari”.