Zapewne nie jednemu z nas na półkach i w szufladach zalegają figurki z symbolami różnych miast, magnesy, breloczki, czy pocztówki. Różnorodne pamiątki stanowiły nieodłączny element klasowych wycieczek, czy wakacji z rodzicami. W dorosłym życiu z odwiedzanych miejsc zazwyczaj przywozimy pamiątki i smakołyki dla siebie, rodziny i najbliższych przyjaciół. Im jesteśmy satrsi, tym częściej zdarza nam się zapominać o pamiątkach – na rzecz relaksu, aktywnego wypoczynku i innych aktywności.
Inaczej jest w Japonii, gdzie o pamiątkach się nie zapomina. Powiedzieć, że kupienie pamiątki jest w dobrym tonie to niedopowiedzenie. Jeśli gdzieś jedziemy, należy przywieźć coś z powrotem. Tak wypada. Takimi pamiątkami, które należy przywieźć z podróży są omiyage.
Czym jest omiyage?
Choć słowo omiyage tłumaczy się jako pamiątki, to nie oznacza ono dokładnie tego, co my uznalibyśmy za pamiątkę. Mówiąc o pamiątkach wyobrażamy sobie raczej coś trwałego – jak wyżej wspomniane magnesy na lodówkę, czy breloczki.
Omiyage kupuje się rodzinie i znajomym, ale również współpracownikom, czy sąsiadom. I tutaj pojawia się istotna różnica – bo kiedy my w Polsce wybieramy się w podróż służbową, raczej nie martwimy się tym, by przywieźć coś koleżance, czy koledze z biurka obok. W Japonii omiyage przywozi się zarówno z jednodniowych prywatnych wycieczek, jak i wyjazdów służbowych i zagranicznych wypraw. Jeśli nie przyniesie się omiyage do pracy w pierwszym dniu po powrocie, zostanie to odebrane jako coś nieuprzejmego. Omiyage to nie tylko wyraz tego, że o kimś myślimy, to także okazanie komuś szacunku, czy wdzięczności oraz… obowiązek. W szczególności ma to znaczenie w pracy, gdzie wręczenie omiyage ma niejako charakter „przeprosin” – przeprasza się za nieobecność, za to, że owa nieobecność mogła komuś sprawić kłopot.
Historia omiyage
Tradycja wręczania omiyage ma kilka wieków i sięga okresu Edo (1600 – 1868), gdy Japończycy pielgrzymowali do świątyń shinto takich jak Ise Jingū, skąd często wracali z przedmiotami o znaczeniu religijnym. Ich wręczanie miało wymiar symboliczny – osoba, która je otrzymywała razem z pamiątką uzyskać miała również błogosławieństwo od bóstw patronujących wspomnianym świątyniom. Jako, że w dawnych czasach piesze wędrówki trwały tygodniami, sprzedawane przez lokalnych sprzedawców pamiątki (które zaczęto wówczas nazywać miyage, tj. prezent) musiały być czymś względnie trwałym, co wytrzymałoby przez tak długi czas. Przywożono więc amulety, pasy obi, herbatę, noże, czy inne akcesoria kuchenne. Lokalne słodycze, jak mochi lub manjū, stały się popularnymi prezentami z podróży dopiero w drugiej połowie XIX wieku – wraz z rozwojem linii kolejowych. I w zasadzie od tego czasu lokalne przysmaki stały się najczęściej wybieranymi omiyage.
Zakup omiyage
Wybór omiyage to nie taka prosta sprawa. Wśród najczęściej wybieranych pamiątek znajdują się m.in. regionalne przysmaki. Kupuje się je w jednym zbiorczym opakowaniu, które zawiera kilka/kilkanaście sztuk. Wszystkie opakowane tak, by można było je z łatwością rozdzielić pośród rodziny i współpracowników. Omiyage są starannie zapakowane, często w wiele warstw ozdobnych papierów – nawet jeśli w tym wszystkim kryją się proste herbatniki (jak popularne Shiroi Koibito), to omiyage ma cieszyć oko. Poza słodyczami jako omiyage daje się również wytwarzane lokalnie, ręcznie robione produkty. W przypadku, gdy zakupimy coś, co nie jest zapakowane, koniecznie należy to ładnie opakować, np. w ozdobny woreczek.
Co ciekawe, omiyage są relatywnie tanie – nawet jeśli musimy obdarować bardzo dużo osób, to nikt nie oczekuje, że zapłacimy za lokalne pamiątki fortunę. Zbyt drogie omiyage też mogą zostać źle odebrane, mogą wprawić obdarowywaną osobę w zakłopotanie, a tak też nie wypada. Jeśli planujecie kupić omiyage dla kogoś z Japonii, pilnujcie, żeby nie kupić zestawu składającego się z czterech elementów – cyfra 4 wymawiana jest w Japonii jako „shi”, co oznacza również śmierć. Czwórka uznawana jest więc za pechową.
Omiyage są bardzo łatwo dostępne. Szeroki wybór (w korzystnych cenach) znajdziecie np. w sklepach sieci Don Quijote. czy też popularnych sklepach typu „wszystko po 100 jenów”. Znajdziecie je również w pobliżu lokalnych atrakcji turystycznych. Jeśli przypomni się Wam o omiyage w ostatniej chwili, to nie macie się czym martwić – pamiątki kupicie także na stacjach kolejowych oraz na lotniskach.
Jak wręczyć omiyage?
Jeśli przynosimy do pracy opakowanie z omiyage dla wszystkich naszych współpracowników, nie wypada ich wręczać indywidualnie. W dobrym tonie będzie zostawić opakowania z omiyage w miejscu, do którego wszyscy mają dostęp (np. na stole w firmowej kuchni). Omiyage dedykowane konkretnej osobie należy wręczyć prywatnie. Jako obcokrajowcy również powinniśmy pamiętać o tym zwyczaju – nawet jeśli łatwiej ujdzie nam to na sucho, bo jesteśmy gaijinami, to jednak wracając z podróży warto to uwzględnić.
Najpopularniejsze omiyage
| Region | Nazwa | Opis | Zdjęcie |
|---|---|---|---|
| Hokkaido | Czekolada Royce’ Nama | Japońska czekolada w formie ganache (kremu z czekolady rozpuszczonej w śmietance). Marka Royce’ jest jedną z najpopularniejszych marek słodyczy w Japonii. Innym popularnym produktem tej firmy są ziemniaczane chipsy czekoladowe. |  |
| Shiroi Koibito | Choć Shiroi Koibito to dość zwyczajne ciastka – kruche i mleczne, przełożone czekoladą – stały się jednymi z najbardziej popularnych ciastek na Hokkaido i często przywozi się je jako omiyage z tych okolic. |  | |
| Tōhoku | Produkty z jabłek | Prefektura Aomori w Tōhoku to miejsce, gdzie występują największe sady z jabłkami, dlatego też omiyage o jabłkowym smaku cieszą się tam wyjątkową popularnością. Przysmak ze zdjęcia obok to Kininaru Ringo – całe jabłko w syropie zapiekane w chrupiącym złocistym cieście listkowym. |  |
| Laleczki kokeshi | Laleczki kokeshi znajdziecie w całej Japonii, ale to region Tōhoku jest z nich najbardziej znany. Laleczki te to jednak lepszy prezent dla kogoś z zagranicy, niż dla Japończyka 🙂 |  | |
| Kantō | Tokyo Banana | Słodka biszkoptowa przekąska wypełniona kremem bananowym, bardzo popularna w Tokio 🙂 |  Zdjęcie: Janine |
| Tokyo Hiyoko | Słowo hiyoko oznacza w języku japońskim kurczaka – w tym kształcie są popularne w Tokio słodkie bułeczki na parze. Tego typu przekąski nazywają się manjuu – w Japonii można kupić je w różnych kszstałtach i smakach. Zazwyczaj wypełnione są pastą z fasoli azuki. |  | |
| Chūbu | Ciastko unagi | Nazwa pochodzi od słowa unagi, które oznacza węgorza. Są to maślane podłużne ciastka opruszone posypką z węgorza. Brzmi dziwnie? Być może, ale ciastko jest słodkie i wcale węgorzem nie smakuje. Ciastka tego typu są szczególnie popularne nad jeziorem Hamanako w prefekturze Shizuoka. |  |
| Uiro | Przygotowywane na parze ryżowe słodycze w konsystencji przypominające coś w rodzaju mochi. Uiro znajdziecie w najrozmaitszych smakach 🙂 |  | |
| Kansai | Yatsuhashi | Bardzo popularny słodki przysmak z Kioto. Często kupuje się go jako omiyage z tego miasta. Jeśli zmrużymy oczy, to o yatsuhashi możemy powiedzieć, że przypominają pierogi 😉 Niemniej przygotowuje się je z mąki ryżowej, a nadzienie stanowi pasta azuki. W Kioto dostaniecie je praktycznie wszędzie. |  Zdjęcie: Christian Bucad |
| Akafuku | To mochi otoczone pastą z czerwonej fasoli azuki. Można powiedzieć, że taka odwrotność daifuku (w wielkim skrócie: pasta azuki w mochi). Przysmak ten jest bardzo popularny w Ise w prefekturze Mie. |  | |
| Chūgoku | Momiji Manjū | Momiji to kolejny typ manjū, jaki spotkamy wśród japońskich przysmaków. Jak sama nazwa wskazuje (momiji to po japońsku klon), słodycze te są w kształcie liścia klonu. Można go zakupić m.in. przy świątyni Itsukushima w Hiroszimie, będącej jednym z najpopularniejszych punktów turystycznych tego miasta. |  |
| Kibi dango | Kolejny przysmak w typei mochi, bardzo popularny w prefekturze Okayama. Kibidango przygotowuje się z mączki jaglanej. Swoją popularność kibi dango zawdzięcza japońskiej baśni o Momotaro (ale nie zdradzamy szczegółów, baśń o Momotaro przeczytacie m.in. w wydanym na polskim rynku zbiorze „Baśnie japońskie” autorstwa Yei T. Ozakiego). |  | |
| Sikoku | Produkty z mandarynki | Prefektura Ehime słynna jest z produkcji mandarynek, dlatego znajdziecie tam bardzo dużo słodyczy i przekąsek o tym smaku. Na miejscu warto spróbować popularnego soku mandarynkowego Ehime. W języku japońskim mandarynka to mikan 🙂 |  |
| Ichiroku Tart | Choć nazwa sugeruje, że Ichiroku Tart (一六タルト) to tarta, nic bardziej mylnego. Ten słodki przysmak to biszkoptowa roladka z pastą z czerwonej fasoli z dodatkiem yuzu. Zdecydowanie popularna w okulicach Sikoku. |  | |
| Kiusiu | Castella | Miodowe ciasto Castella możecie też znać pod nazwą Kasutera (z racji tego, jak się to czyta). Przysmak ten łączy w sobie japońskie i europejskie smaki – przepis bazuje na portugalskich słodyczach przywiezionych przez tamtejszych kupców do Japonii w XVI wieku – przybyli oni do portu w Nagasaki, gdzie ciasto Castella jest dziś lokalnym przysmakiem. |  |
| Menbei | Menbei to krakersy z z mentaiko (solonej, marynowanej ikry dorsza), z której znana jest Fukuoka. Znajdziecie je praktycznie wszędzie w tej okolicy. |  | |
| Okinawa | Chinsuko | Chinsuko to tradycyjne okinawskie ciastka przypominające pierniczki. Można je znaleźć w różnych smakach, są bardzo popularną przekąską, którą często wybiera się jako omiyage z tej okolicy. Ale uwaga! Chinsuko nie podarujecie osobom, które nie jedzą miesą – do przygotowania chinsuko używa się smalcu. |  |
| Beniimo Tart | Kolejna słodka przekąska z Okinawy – tym razem jest to ciastko z dodatkiem kremu z fioletowych ziemniaków. |  |
Jakie pamiątki warto przywieźć z Japonii?
Skoro znacie już najpopularniejsze omiyage, podpowiemy Wam również nieco o pamiątkach z Japonii w europejskim rozumieniu tego słowa.
- pałeczki do jedzenia – znajdziecie je wszędzie. Ale jeśli już mają być pamiątką, to niech to będą te lepsze – np. metalowe, bądź zdobione, z hashioki, czyli specjalną podstawką, na które można je odłożyć,
- KitKaty – japońskie KitKaty są już chyba sławne wszędzie. W japońskich sklepach znajdziecie kilkadziesiąt smaków, a co jakiś czas pojawiają się kolejne. Bez problemu znajdziecie takie smaki jak matcha, dynia, banan, czy azuki, ale również smaki dziwne – jak sól morska, sake, czy… wasabi. Dodatkowo w sprzedaży dostępne są KitKaty o smakach charakterystycznych dla danego regionu, jak chociażby Momiji Manjū w regionie Chūgoku. W porównaniu do Japonii, wybór KitKatów dostępnych w Polsce jest dość ubogi – nie mówiąc już o cenie tych nietypowych smaków,
- matcha, przysmaki o smaku matchy i akcesoria do herbaty – tego typu pamiątki znajdziecie w szczególności w Kioto,
- yukata – bardzo popularna wśród turystów pamiątka. Yukatę kupić można zarówno w tradycyjnych sklepach z yukatami, jak i sklepach z pamiątkami, czy centrach handlowych.
- sake i whisky – sake to prawdopodobnie najchętniej kupowana przez turystów pamiątka z Japonii. Popularnością cieszy się m.in. musujące sake. Więcej o sake w jednym z naszych wcześniejszych artykułów. Jeśli myście o zakupie alkoholu, można to zrobić w sklepie bezcłowym na lotnisku,
- wagasa – tradycyjny japoński parasol, popularny w szczególności w prefekturze Gifu, Kanazawie oraz w Kioto,
- artykuły papiernicze – jeśli macie w domu dziesiątki pustych zeszytów, czemu nie dołączyć do nich kilku z Japonii? Popularnością cieszą się również notesy podóżne MIDORI.
- japońskie noże kuchenne – noże houchou będą świetną pamiątką dla profesjonalnych kucharzy, miłośników kuchni, jak i czymś, co sprawdzi się jako prezent np. dla kogoś z rodziny.
